2 χρόνια openarchives.gr

Έχουν περάσει 2 χρόνια από τότε που ξεκίνησε την λειτουργία του το openarchives.gr και κάτι παραπάνω από 1 χρόνος από τότε που άρχισε να δημοσιεύεται το openarchives.gr/blog. Το openarchives.gr ξεκίνησε σαν μια προσωπική ερευνητική προσπάθεια, ένα πείραμα για την δημιουργία μιας σύγχρονης μηχανής αναζήτησης των ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών που άρχισαν σιγά-σιγά να δημιουργούνται εκείνο τον καιρό.

Η ιδέα
Η ιδέα μου γεννήθηκε στο μυαλό την άνοιξη του 2006 στο Burgen της Νορβηγίας κατά την διάρκεια της συμμετοχής μου στο Dspace User Group Meeting 2006 (DSUG2006) όπου παρουσίαζα την δουλειά μου πάνω στην Ψηφίδα, την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη & Ιδρυματικό αποθετήριο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Εκεί διαπίστωσα ότι υπήρχε μεγάλη κινητικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο στις ψηφιακές βιβλιοθήκες και στην ανοικτή πρόσβαση. Είδα επίσης ότι σε όλες σχεδόν τις χώρες υπήρχαν ή αναπτύσσονταν υπηρεσίες αναζήτησης και aggregation των ψηφιακών πηγών τους, με σκοπό την καλύτερη εκμετάλλευση της γνώσης και την βελτίωση της εκπαιδευτικής και της ερευνητικής διαδικασίας. Γυρνώντας στην Ελλάδα και κάνοντας μια μικρή έρευνα διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε καμία ελληνική προσπάθεια προς την αντίστοιχη κατεύθυνση οπότε μπήκα στην διαδικασία να ερευνήσω και να ξεκινήσω την υλοποίηση του openarchives.gr.

Η ανάπτυξη
Tο openarchives.gr βγήκε στον αέρα τον Αύγουστο του 2006 έχοντας στο ευρετήριό του αρχικά 2 βιβλιοθήκες και ~3000 τεκμήρια. Στην πορεία μεγάλωσε και ένα χρόνο αργότερα πραγματοποιούσε αναζητήσεις σε 11 ψηφιακές βιβλιοθήκες και ~63.000 τεκμήρια. Αυτή την στιγμή, 2 χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας του πραγματοποιεί ταυτόχρονη αναζήτηση σε 20 ψηφιακές βιβλιοθήκες & ιδρυματικά αποθετήρια ελληνικών πανεπιστημίων, ΤΕΙ και ερευνητικών κέντρων ενώ το ευρετήριό του πλησιάζει τα 200.000 τεκμήρια.

Οι επισκέπτες της σελίδας μετριούνταν τους πρώτους μήνες στα δάκτυλα του ενός χεριού, ενώ μέσα στο 2007 η επισκεψιμότητα άρχισε να σταθεροποιείται στους 100-200 visitors / ημέρα. Από τις αρχές του 2008 παρουσιάζεται μια έκρηξη στην χρήση του openarchives.gr και οι επισκέπτες φτάνουν στους 600-700 καθημερινά ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνούν και τους 1000! Συνολικά, την διετία που μας πέρασε 117.000 χρήστες χρησιμοποίησαν το openarchives.gr ενώ τα pageviews έφτασαν στο νούμερο 426.688.

Το μέλλον
Η πρώτη μέριμνα για το μέλλον είναι η περαιτέρω διεύρυνση του ευρετηρίου του openarchives.gr και η συνεργασία με όλα τα ελληνικά ιδρυματικά αποθετήρια και τις ψηφιακές βιβλιοθήκες. Πέρα από αυτό, ένας ακόμη σημαντικός στόχος είναι η εσωτερική αναδιοργάνωση του κώδικα του openarchives.gr (code refactoring) με σκοπό την εξάλειψη των bugs που υπάρχουν και με απώτερο στόχο την ευκολότερη εισαγωγή νέων λειτουργιών και την συνεχή εξέλιξη του openarchives.gr.

openarchives.gr tags

Το openarchives.gr/tags είναι μια νέα λειτουργία που έχει στόχο να παρουσιάσει τις σημαντικότερες λέξεις-κλειδιά που συναντώνται στο ευρετήριο του openarchives.gr.

Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα tag cloud, δηλαδή μια οπτική απεικόνιση των λέξεων-κλειδιών που χρησιμοποιούνται στις εγγραφές όπου το μέγεθος του εκάστοτε tag καθορίζεται απο το σύνολο των εμφανίσεων ενός tag. Όσο μεγαλύτερο είναι ένα tag τόσο συχνότερα εμφανίζεται στους τίτλους των καταχωρήσεων του openarchives.gr.

Πρόσβαση & πολιτικές ασφαλείας ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών

Είναι συχνό το φαινόμενο να επικοινωνούν μαζί μας χρήστες του openarchives.gr που έχουν βρει κάποιο τεκμήριο που τους ενδιαφέρει αλλά δεν μπορούν να το ανοίξουν. Αυτό γίνεται διότι ορισμένες ψηφιακές βιβλιοθήκες εφαρμόζουν ελεγχόμενη πρόσβαση στα αρχεία τους. Ετσι, για παράδειγμα στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πειραιώς ισχύει το εξής:

Το περιεχόμενο της ψηφιακής βιβλιοθήκης είναι προσβάσιμο μόνο από υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι με το δίκτυο του Πανεπιστημίου. Η πρόσβαση είναι επίσης εφικτή και μέσω dialup συνδέσεων από το Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

Για να έχετε λοιπόν πρόσβαση θα πρέπει να βρίσκεται σε κάποιο σταθμό εργασίας του συγκεκριμένου πανεπιστημίου (για παράδειγμα στην βιβλιοθήκη ή σε κάποιο εργαστήριο). Το ίδιο ισχύει από όσο γνωρίζω και για το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Αν δεν έχετε την δυνατότητα να πάτε στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε την νέα υπηρεσία Παραγγελίας Μεταπτυχιακών Εργασιών.

Μια άλλη περίπτωση είναι να χρειάζεται κωδικός χρήστη του πανεπιστημίου. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να είστε φοιτητής του εν λόγω Πανεπιστημίου και να διαθέτετε username και password από την σχολή σας. Διαφορετικά, δεν μπορείτε να έχετε ηλεκτρονική πρόσβαση στο αρχείο.

Αν τελικά δεν μπορείτε να πάρετε την εργασία σε ψηφιακή μορφή, ίσως να γίνεται να δείτε το έντυπο αντίγραφο της εργασίας που φυλλάσεται στην βιβλιοθήκη. Οι περισσότερες βιβλιοθήκες έχουν κάποιο ράφι όπου φυλλάσονται σε έντυπη μορφή όλες οι εργασίες, όπως τις κατέθεσαν οι δημιουργοί τους. Επισκεφθείτε την βιβλιοθήκη και ζητήστε να δείτε την εργασία που θέλετε.

Συμπερασματικά

1. Αν έχετε πρόσβαση στο δίκτυο του εκάστοτε πανεπιστημίου (εργαστήρια, βιβλιοθήκη, dial-up σύνδεση, κτλ), προσπαθείστε να ανοίξετε το αρχείο από εκεί. Αν το σύστημα σας ζητάει κωδικό, πρέπει να διαθέτετε username και password χρήστη του εν λόγω Πανεπιστημίου.
2. Αν δεν πετύχει κάτι από τα παραπάνω επικοινωνήστε με την βιβλιοθήκη και ρωτήστε πως μπορείτε να έχετε πρόσβαση στην εργασία που θέλετε. Μπορεί να γίνεται μέσω διαδανεισμού ή να πρέπει να επισκεφθείτε την βιβλιοθήκη προσωπικά.

Στατιστικά ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών για τον Ιούνιο

Ο Ιούνιος ήταν ένας αρκετά δραστήριος μήνας για το openarchives.gr, το πλήθος των βιβλιοθηκών που περιλαμβάνονται στο ευρετήριό του έφτασε τις 20 ενώ ο συνολικός αριθμός τεκμηρίων είναι πλέον 194.855. Η τελευταία προσθήκη έγινε πριν λίγες μέρες με το E-Locus - Ιδρυματικό Καταθετήριο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Κατά τα άλλα, παρατήρησα αρκετά αυξημένη κίνηση με πρώτες στις προτιμήσεις τις βιβλιοθήκες:

Ψηφίδα - Ψηφιακή βιβλιοθήκη & Ιδρυματικό αποθετήριο του Παν. Μακεδονίας

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πειραιώς

Κοσμόπολις - Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών

E-Locus Ιδρυματικό Καταθετήριο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης

Το E-Locus Ιδρυματικό Καταθετήριο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης είναι η 20η ψηφιακή βιβλιοθήκη που περιλαμβάνεται στο ευρετήριο του openarchives.gr.

Πρόκειται για μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια, με λιτό και καλαίσθητο σχεδιασμό που βασίζεται στο λογισμικό Keystone και περιέχει αυτή την στιγμή περίπου 2100 τεκμήρια που περιλαμβάνουν προπτυχιακές & μεταπτυχιακές εργασίες καθώς και διδακτορικές διατριβές των παρακάτω τμημάτων:

• Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών
• Κοινωνικών Επιστημών
• Επιστημών Υγείας
• Επιστημών Αγωγής
• Φιλοσοφικής

Από την πρώτη σελίδα του E-Locus:

Το Ιδρυματικό Καταθετήριο άρχισε να λειτουργεί το 1998 (απόφαση Πρυτάνεως 23-1-1998) και έλαβε την παρούσα μορφή του την άνοιξη του 2008 . Είναι ένα αρχείο ανοιχτής πρόσβασης που συγκεντρώνει, διαφυλάττει και διαδίδει κάθε είδους επιστημονικό / πνευματικό έργο που παράγεται στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, προκειμένου να στηρίξει την εκπαίδευση και την έρευνα.

Ενημερώσεις μέσω RSS

H τεχνολογία RSS σας επιτρέπει να ενημερώνεστε αυτόματα πότε ανανεώθηκε το περιεχόμενο των συλλογών ή των αναζητήσεων που σας ενδιαφέρουν. Μπορείτε να λαμβάνετε κατευθείαν στον υπολογιστή σας τους τίτλους των τελευταίων καταχωρήσεων που επιθυμείτε αμέσως μόλις αυτά γίνουν διαθέσιμα στο openarchives.gr χωρίς να είναι απαραίτητο να επισκέπτεστε τον δικτυακό τόπο καθημερινά.

Για να μπορέσετε να κάνετε χρήση του RSS θα πρέπει να προμηθευτείτε ένα πρόγραμμα ανάγνωσης ειδήσεων (RSS reader). Το πρόγραμμα αυτό είναι ένα ειδικό λογισμικό στο οποίο προσθέτετε τις σελίδες RSS που σας ενδιαφέρουν και αυτό με τη σειρά του ελέγχει τις σελίδες αυτές και σας ενημερώνει διαρκώς για οτιδήποτε νέο.

Ορισμένες δημοφιλείς διαδικτυακές εφαρμογές ανάγνωσης ειδήσεων RSS είναι: http://www.google.com/reader/, http://my.yahoo.com και http://www.bloglines.com.

Οδηγίες

Για να ενημερώνεστε για τις αλλαγές στις συλλογές που σας ενδιαφέρουν πηγαίνετε στην σελίδα http://openarchives.gr/rss και κάντε δεξί κλικ πάνω στην συλλογή που επιθυμείτε. Επιλέξτε από το αναδυόμενο μενού "Αντιγραφή συντόμευσης" (Copy Shortcut) και στην συνέχεια επικολλείστε τη συντόμευση στο πεδίο διεύθυνσης του προγράμματος ανάγνωσης ειδήσεων που χρησιμοποιείτε.

Για να ενημερώνεστε για τις αλλαγές στις αναζητήσεις που σας ενδιαφέρουν, αφού πραγματοποιήσετε μια αναζήτηση κάντε δεξί κλικ πάνω στο πορτοκαλί εικονίδιο του RSS δίπλα στον τίτλο του αποτελέσματος και επιλέξτε από το αναδυόμενο μενού "Αντιγραφή συντόμευσης" (Copy Shortcut). Στην συνέχεια επικολλείστε τη συντόμευση στο πεδίο διεύθυνσης του προγράμματος ανάγνωσης ειδήσεων που χρησιμοποιείτε.

Αναφορές

• RSS από τους GreekLIS
  
• Βάλτε τα RSS στην ζωή σας από τους GreekLIS
  
• Η τεχνολογία RSS και πως να την αξιοποιήσετε
• Εισαγωγή στην τεχνολογία RSS
• Επεξήγηση του RSS από το taxHeaven.gr
  

Στατιστικά ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών για τον Μάιο

Όπως κάθε μήνα, θα κάνουμε την καθιερωμένη μηνιαία αναφορά στα στατιστικά των ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών που περιέχονται στο ευρετήριο του openarchives.gr.

Καταρχήν, μέσα στον Μάιο ξεκίνησε την λειτουργία του ένα νέο ψηφιακό περιοδικό του Ιδρύματος Βυζαντινών Ερευνών, τα Βυζαντινά Σύμμεικτα, το οποίο και προστέθηκε στο ευρετήριο του openarchives.gr. (Δείτε προηγούμενο σχετικό post). Με αυτή την προσθήκη καθώς και τις νεότερες καταχωρήσεις σε όλες τις ήδη υπάρχουσες ψηφιακές βιβλιοθήκες, το συνολικό μέγεθος του ευρετηρίου έφτασε στα 176.413 τεκμήρια από 171.449 που ήταν τον προηγούμενο μήνα. Διόλου ευκαταφρόνητη αύξηση, δεν νομίζετε;

Κατά τα άλλα, παρατήρησα πολύ μεγάλη αύξηση στην επισκεψιμότητα. Δείτε μερικά παραδείγματα, η εικόνα μιλάει από μόνη της :)

Ψηφίδα Ψηφιακή Βιβλιοθήκη & Ιδρυματικό Αποθετήριο Παν. Μακεδονίας

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Πέργαμος ΕΚΠΑ

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Ε.Μ.Π.