Παρουσίαση του openarchives.gr από το webz.gr

Το γνωστό blog webz.gr που ασχολείται με τις εξελίξεις του ελληνικού και ξένου διαδικτύου έκανε πρόσφατα μια σύντομη παρουσίαση για το openarchives.gr. Δείτε το σχετικό post: openarchives.gr - Ψηφιακές Βιβλιοθήκες | webz.gr

Thankz Αλέξανδρε

GreekLIS

Το GreekLIS βγαίνει από το Greek Librarians and Information Scientists. Με λίγα λόγια είμαστε μία ομάδα Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων της Πληροφόρησης που μας αρέσουν οι νέες τεχνολογίες και προσπαθούμε να βρούμε τρόπους για το πως να τις εκμεταλλευτούμε στις βιβλιοθήκες. Προς το παρόν ασχολούμαστε με τις Web 2.0 υπηρεσίες και την χρήση τους στις βιβλιοθήκες (Βιβλιοθήκη 2.0).

Σκοπός μας είναι η συλλογή, καταγραφή και παρακολούθηση των εξελίξεων στο συγκεκριμένο πεδίο δράσης και στη συνέχεια, η διάδοση και ενημέρωση των εν λόγω εξελίξεων και καινοτομιών, καθώς και η επιμόρφωση και κατάρτιση των ενδιαφερομένων πάνω στα συγκεκριμένα θέματα.

Στην ιστοσελίδα μας θα δημοσιεύουμε τις σκέψεις, τις ιδέες, τις προσπάθειες και τα αποτελέσματα της έρευνάς μας. Ελπίζουμε να εξελιχτεί, ως ένας χώρος ανταλλαγής απόψεων και πρακτικών και να αποτελέσει ένα μικρό βοήθημα για όσους ασχολούνται με τις βιβλιοθήκες και την επιστήμη της πληροφόρησης.

Ελληνικά Ακαδημαϊκά Αποθετήρια και Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Ανοικτής Πρόσβασης - Περιοδικό Συνεργασία, Goethe Institut

Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού "Συνεργασία" του Ινστιτούτου Goethe (τεύχος 04/2007 με θέμα Ψηφιακές Βιβλιοθήκες) περιλαμβάνεται ένα άρθρο μου για τις ελληνικές ψηφιακές βιβλιοθήκες και τα ιδρυματικά αποθετήρια. Δείτε παρακάτω ένα απόσπασμα και αν θέλετε κατεβάστε το ολόκληρο σε μορφή PDF.

Ελληνικά Ακαδημαϊκά Αποθετήρια και Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Ανοικτής Πρόσβασης

ΕυάγγελοςΜπάνος
Μηχανικός Πληροφοριακών & ΕπικοινωνιακώνΣυστημάτων
openarchives.gr – Μηχανή αναζήτησης ελληνικών ψηφιακώνβιβλιοθηκών
email: vbanos at gmail dot com

Περίληψη
Τα ιδρυματικά αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης αποτελούν πλέον μια πραγματικότητα για τα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα. Το παρόν άρθρο έχει στόχο να σκιαγραφήσει το τοπίο των ελληνικών ιδρυματικών αποθετηρίων, να δώσει πληροφορίες για τις συλλογές που φιλοξενούν και να περιγράψει τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την υλοποίησή τους.

Εισαγωγή

Ιδρυματικό αποθετήριο ενός πανεπιστημίου ονομάζεται ο δικτυακός τόπος μέσα στον οποίο συλλέγεται, διαφυλάσσεται και διαδίδεται σε ψηφιακή μορφή ολόκληρη η πνευματική παραγωγή του. Η ιστορία των ιδρυματικών αποθετηρίων σε παγκόσμιο επίπεδο ξεκινάει στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 στις ΗΠΑ, όπου γίνονται οι πρώτες οργανωμένες προσπάθειες με τη δημιουργία του δικτυακού τόπου arXiv.org από την Cornell University Library. Παράλληλα ξεκίνησε και η Open Access Movement2, μια παγκόσμια προσπάθεια για τη διάθεση δωρεάν ηλεκτρονικής πρόσβασης σε επιστημονικά περιοδικά και ερευνητικές πηγές.

Τα ελληνικά ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα δραστηριοποιήθηκαν εδώ και μερικά χρόνια προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ιδρυματικών αποθετηρίων με σκοπό να διαχειριστούν αποτελεσματικά προπτυχιακές και μεταπτυχιακές εργασίες, επιστημονικές δημοσιεύσεις, γκρίζα βιβλιογραφία, ιστορικά αρχεία ή ακόμη και εκπαιδευτικά βοηθήματα. Με βασικό χρηματοδότη τα προγράμματα Α’ και Β’ ΕΠΕΑΕΚ του Γ’ ΚΠΣ καθώς και άλλες ερευνητικές δράσεις, όπως η Κοινωνία της Πληροφορίας, αρκετά ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα προχώρησαν σταδιακά τα τελευταία χρόνια στη δημιουργία υποδομών υλικού και λογισμικού που θα τους επιτρέψουν την οργάνωση ιδρυματικού αποθετηρίου με σκοπό:

• να παρουσιάσουν στο ευρύ κοινό την ερευνητική τους δραστηριότητα και γενικότερα ολόκληρη την πνευματική παραγωγή τους,
• να διατηρήσουν το περιεχόμενό τους σε μια κεντρική ασφαλή τοποθεσία,
• να αποθηκεύσουν, να διατηρήσουν και να διαχειριστούν τεκμήρια που ήταν κατακερματισμένα και δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά.

Στη συνέχεια θα δούμε ποια είναι τα σημαντικότερα ελληνικά ιδρυματικά αποθετήρια και σε ποιο στάδιο βρίσκεται η εξέλιξή τους.

Δείτε ολόκληρο το άρθρο σε μορφή PDF

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Θεόφραστος

Η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Θεόφραστος του Τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνεται πλέον στο ευρετήριο του openarchives.gr. Δείτε το σχετικό ενημερωτικό δελτίο:

Ενημερωτικό δελτίο

Η βιβλιοθήκη "Θεόφραστος" του Τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο ανάπτυξης νέων υπηρεσιών, δημιούργησε και διαχειρίζεται ένα νέο ιστοχώρο με την ονομασία Ψηφιακή Βιβλιοθήκη "Θεόφραστος" (βλ. http://geolib.geo.auth.gr/digeo).

Ένας από τους σκοπούς της είναι η φιλοξενία πληροφοριών και ψηφιακών αντικειμένων γεωλογικού ενδιαφέροντος για τον ελληνικό κυρίως χώρο (άρθρα ελληνικών επιστημονικών περιοδικών, πρακτικά συνεδρίων με γεωλογικό ενδιαφέρον, κλπ.). Ήδη, παρουσιάζεται σε ψηφιοποιημένη μορφή το «Δελτίο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας» από τον τ. 1(1953) μέχρι σήμερα.

Πιστεύουμε, ότι η δημιουργία αυτού του ψηφιακού αρχείου θα βοηθήσει την προώθηση και την υποστήριξη της έρευνας και της εκπαίδευσης σε ακαδημαϊκό επίπεδο, καθώς θα αποτελέσει μια χρήσιμη πηγή πληροφόρησης τόσο για τα μέλη της ακαδημαϊκής εκπαιδευτικής κοινότητας όσο και για τους ερευνητές που ασχολούνται με την γεωλογική έρευνα,παρέχοντας ψηφιακό και ψηφιοποιημένο υλικό και στην ελληνική γλώσσα σε μια ψηφιακή βάση.

Για περισσότερες πληροφορίες (περιήγηση, αναζήτηση, ανάκτηση, κλπ.), μπορείτε να επισκεφθείτε την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη "Θεόφραστος" στην διεύθυνση: http://geolib.geo.auth.gr/digeo/

Τεχνολογία
Ο Θεόφραστος βασίζεται στην δοκιμασμένη πλατφόρμα L.A.M.P. (Linux Apache Mysql PHP) και στο λογισμικό Open Journal Systems (OJS). Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο OJS βασίζεται και ακόμη μια ψηφιακή βιβλιοθήκη, το Κοσμόπολις του Πανεπιστημίου Πατρών.

Ευχαριστίες
Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον κ. Μιτζαρίδη Στέριο, βιβλιοθηκονόμο του Τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ. για την πολύτιμη συνεργασία του. Χάρη σε αυτόν έμαθα για την ύπαρξη του Θεόφραστου και έγινε δυνατή η ένταξή του στο openarchives.gr.

ΕΣΤΙΑ - Ψηφιακό Αποθετήριο της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου

Το ψηφιακό αποθετήριο ΕΣΤΙΑ είναι μια νέα υπηρεσία της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου. Η ΕΣΤΙΑ φιλοξενεί πτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές των παρακάτω τμημάτων:

• Οικιακής Οικονομίας,
• Γεωγραφίας,
• Επιστήμης Διαιτολογίας - Διατροφής,
• και Πληροφορικής και Τηλεματικής

ενώ αυτή την στιγμή περιέχει 481 τεκμήρια σε μορφή PDF. Το υλικό της ΕΣΤΙΑΣ περιλαμβάνεται από σήμερα στο ευρετήριο του openarchives.gr.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την κα. Ιφιγένεια Βαρδακώστα και τον κ. Νίκο Παπαδόπουλο για την συνεργασία τους.

Υποστήριξη OpenSearch API στο openarchives.gr

Το πρωτόκολλο OpenSearch παρέχει έναν εύχρηστο τρόπο ανάκτησης των αποτελεσμάτων μιας μηχανής αναζήτησης σε μορφή XML. To openarchives.gr υποστηρίζει από σήμερα το OpenSearch API και δίνει την δυνατότητα σε οποιονδήποτε να πραγματοποιήσει αναζητήσεις μέσα από την εφαρμογή του ή το site του. Αν κάποιος θέλει να το χρησιμοποιήσει για οποιοδήποτε σκοπό καλό θα ήταν να με ενημερώσει πρώτα.

Με απλά λόγια
Με απλά λόγια το OpenSearch API λειτουργεί ως εξής: μια εφαρμογή που θέλει να πραγματοποιήσει μια αναζήτηση στο openarchives.gr στέλνει ένα HTTP GET Request σε ένα συγκεκριμένο php script του openarchives.gr το οποίο επιστρέφει ένα Atom Feed με τα αποτελέσματα. Στην συνέχεια η εφαρμογή μπορεί για παράδειγμα να κάνει parsing τα αποτελέσματα και να τα χρησιμοποιήσει όπως θέλει.

Μια πιθανή εφαρμογή του OpenSearch είναι το Federated Search όπου μια μηχανή αναζήτησης πραγματοποιεί ταυτόχρονη αναζήτηση σε πολλές δικτυακές μηχανές αναζήτησης και παρουσιάζει ενιαία αποτελέσματα.

Οδηγίες
Η χρήση του OpenSearch είναι ιδιαίτερα απλή. Κάνετε ένα HTTP Request στο script http://openarchives.gr/results.php με τις εξής παραμέτρους:

• output με τιμή opensearch
  
• query με τιμή την λέξη κλειδί με την οποία θέλετε να κάνετε αναζήτηση
• Result_Set με τιμή τον αριθμό από τον οποίο ξεκινούν τα αποτελέσματα
• Per_Page με τιμή το πλήθος των αποτελεσμάτων ανά σελίδα.

http://openarchives.gr/results.php?output=opensearch&query=(searchterm)
&Result_Set=(startitem)&Per_Page=(itemsPerPage)

Το OpenSearch XML Description File που περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για την αναζήτηση στο openarchives.gr είναι το http://openarchives.gr/opensearch_desc.xml.

Τo αποτέλεσμα του HTTP Request είναι ένα Atom Feed της μορφής OpenSearch Response.

• Δείτε τα αποτελέσματα της αναζήτησης για "library" στο openarchives.gr
• Δείτε κάποια άλλα ενδεικτικά παραδείγματα OpenSearch Results
  

Παραδείγματα
http://openarchives.gr/results.php?output=opensearch
&query=library&Result_Set=0&Per_Page=20

Αναζήτηση για την λέξη "library" και εμφάνιση των πρώτων 20 αποτελεσμάτων.

http://openarchives.gr/results.php?output=opensearch
&query=data+mining&Result_Set=10&Per_Page=10

Αναζήτηση για την λέξη "data mining" και εμφάνιση των αποτελεσμάτων 10 εώς 20.

Παράδειγμα σε Perl
Κατεβάστε εδώ ένα πολύ απλό perl script: perl_opensearch.pl που χρησιμοποιεί το WWW::OpenSearch perl module για να πραγματοποιήσει μια αναζήτηση στο openarchives.gr.

Χρήσιμα
Για το validation των Atom feeds του openarchives.gr χρησιμοποιήθηκε το http://www.feedvalidator.org

Κάποιες άλλες χρήσιμες πηγές που βοήθησαν στην ανάπτυξη είναι οι παρακάτω:

• http://www.williamsburger.com/wb/archives/opensearch-v-1-1
• http://www.opensearch.org/Specifications/OpenSearch/1.1
• http://www.opensearch.org/Documentation/Developer_best_practices_guide

Υπενθύμιση
Η πρόσβαση στο openarchives.gr OpenSearch API είναι ελεύθερη και εντελώς δωρεάν. Αν τυχόν θέλετε να χρησιμοποιήσετε αυτή την υπηρεσία, παρακαλώ ενημερώστε μας.

Στατιστικά ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών για τον Δεκέμβριο

Με το κλείσιμο του 2007 το πλήθος των τεκμηρίων του openarchives.gr ξεπέρασε το φράγμα των 70.000. Πέρα από αυτό το σημαντικό γεγονός, δεν είχαμε μεγάλες ανακατατάξεις. Υπήρξαν μικρές προσθήκες στις συλλογές των ψηφιακών βιβλιοθηκών με σημαντικότερες εκείνες της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης του Ε.Μ.Π. που πρόσθεσε περίπου 100 τεκμήρια τον περασμένο μήνα. Δείτε αναλυτικά τα διαγράμματα με τα μεγέθη των συλλογών της κάθε βιβλιοθήκης στην διεύθυνση: http://www.openarchives.gr/statistics/items

Όσον αφορά την επισκεψιμότητα των τεκμηρίων την πρώτη θέση διατηρεί η Ανέμη του Πανεπιστημίου Κρήτης με πάνω από 4000 επισκέψεις. Δείτε αναλυτικά: http://www.openarchives.gr/statistics/visits

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα 10 δημοφιλέστερα τεκμήρια του openarchives.gr σύμφωνα με τις προτιμήσεις των επισκεπτών του: http://www.openarchives.gr/statistics/top

Στατιστικά στοιχεία επισκεψιμότητας για το 2007

Καταρχήν καλή χρονιά σε όλους τους χρήστες του openarchives.gr. Με το κλείσιμο του 2007 θα ήθελα να παραθέσω κάποια στατιστικά στοιχεία για την επισκεψιμότητα της σελίδας από το Google Analytics. Κατεβάστε από εδώ το pdf report.

Το openarchives.gr έχει σταθερά ανοδική πορεία με περίπου 28.000 επισκέψεις το περασμένο έτος και 127.000 pageviews. Μεγάλη εντύπωση μου έκανε η θεαματική αύξηση της κίνησης τους τελευταίους μήνες καθώς οι επισκέπτες ήταν 300 - 400 καθημερινά. Ελπίζω αυτή η τάση να συνεχιστεί καθώς το openarchives.gr βελτιώνεται και εμπλουτίζεται συνεχώς με περισσότερο υλικό.